Zrozumieć liturgię 06: Obrzędy wstępne Mszy Świętej
Konferencje wtorkowe głoszone przez ks. dr. Kamila E. Duszka, Moderatora Diecezjalnego Ruchu Światło-Życie na kanale YT Góra Moria
Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. Witam Was serdecznie, kochani, na kanale Góra Moria. Wprowadź swoje życie w ruch. To ja, ksiądz Kamil Duszek, Edward, Kamil Edward Duszek, Wasz brodacz. Zapraszam na kolejną konferencję liturgiczną. Dzisiaj porozmawiamy sobie o obrzędach wstępnych. Lecimy!
Kochani, podczas ostatniej konferencji mówiłem o tym, że naturalna struktura mszy św. wynika z tego, że karmimy się podczas eucharystii z dwóch ołtarzy, z ołtarza Bożego Słowa, czyli z ambony, spożywamy Słowo Boga – Pismo Święte i z ołtarza eucharystycznego, gdzie Chrystus Pan karmi nas swoim Najświętszym Ciałem, swoją Najświętszą Krwią. I z tego wynika podstawowa struktura mszy świętej, na którą składa się liturgia słowa i liturgia eucharystyczna. Ale dobrze wiecie, że kiedy przychodzicie na eucharystię to nie od razu msza się rozpoczyna od liturgii słowa, chociaż kiedyś tak było w historii, ale najpierw są obrzędy wstępne.
Dzisiaj na tej konferencji krótko, ogólnie o obrzędach wstępnych. Cóż to są te obrzędy wstępne? Sięgniemy na chwilę do naszego dokumentu OWMR Punkt 46 Mówi, co to są obrzędy wstępne, jaki jest ich sens i cel. Obrzędy wstępne, które poprzedzają liturgię słowa, czyli i OWMR wymienia wejście, czyli procesja, pozdrowienie, Pan z Wami, albo innymi słowami, które określa, akt pokuty, kyrie, chwała na wysokości Bogu i kolekta. Oczywiście tu możemy też dołączyć inne elementy, bo często będą to okadzenia, chociażby. Ale o tym później. Te elementy, które składają się w obrzędy wstępne mszy świętej, one mają na celu wstęp, proste, wprowadzenie i przygotowanie.
No dobra, ale to tylko takie przygotowanie, taki czas przed mszą? Przygotowanie do liturgii? No nie. Już się tu liturgia zaczyna, bo podczas tych obrzędów wstępnych dokonuje się bardzo ważna rzecz. Zawiązuje się wspólnota. My gromadzimy się jako lud Boży, jako Kościół Boży. Zresztą OWMR o tym mówi, że celem tego wszystkiego jest, aby wierni, gromadzący się razem stanowili wspólnotę. Wspólnotę Kościoła. My sprawujemy liturgię razem, jako cały lud Boży. Nie jest to jakaś nasza indywidualna sprawa. To nie jest moja msza święta. Jako księdza. Moja własność. To nie jest twoja msza święta, ponieważ na przykład zamówiłeś intencję i mówisz idę na moją mszę świętą. Nie. To nie jest ani moja, ani twoja msza święta.
To jest liturgia Kościoła i my sprawujemy Eucharystię jako wspólnota. I po to są obrzędy wstępne, abyśmy zrozumieli, uświadomili sobie to, że stajemy przed Panem jako wspólnota, jako lud Boży. Jesteśmy zwołani. Kościół, po grecku eklezja, to znaczy święte zwołanie. Jesteśmy zwołani przez Pana. I też na początku liturgii, właśnie podczas obrzędów wstępnych, chcemy sobie uświadomić, że Pan jest obecny pośród nas. Właśnie w znaku wspólnoty, w tym zgromadzeniu. Może jako taka ciekawostka historyczna tylko dodam, powiem, nie od początku istniały obrzędy wstępne mszy świętej. Jak wspomniałem, w pierwszych wiekach Kościoła ich faktycznie nie było. Wszystko zaczynało się od liturgii słowa. Możemy to wywnioskować, z pism, z wczesnochrześcijańskich pisarzy ojców Kościoła, na przykład z Apologii świętego Justyna. Generalnie od I do III wieku raczej nie było obrzędów wstępnych. Rozpoczynano Eucharystię od liturgii słowa. Ale już święty Augustyn wspomina o tym, że kiedy rozpoczyna mszę świętą, to na początku pozdrawia wiernych. I już wiemy, że gdzieś od IV-VI wieku te obrzędy się kształtowały. Na początku to było po prostu pozdrowienie wiernych, znak krzyża, potem ucałowanie ołtarza. Potem gdzieś w VII wieku, chyba, pojawiła się procesja. A oczywiście, jak już Kościół wszedł w okres średniowiecza, to te obrzędy wstępne były coraz bardziej rozbudowywane z okadzeniami, z ustawieniem świec na ołtarzu, z różnymi pokłonami, ukłonami oddawanymi Panu Bogu przed stopniami ołtarza. To już było w średniowieczu. Te obrzędy wstępne na początku były bardzo ubogie, potem były bardzo rozbudowane. Pojawiały się ich różne elementy. To, jaki mają kształt one dzisiaj, wynika z reformy liturgicznej Soboru Watykańskiego II.
W tym momencie skończę dzisiejszą konferencję. Za tydzień będzie już konkretnie o poszczególnych elementach tych obrzędów wstępnych. Dzisiaj było o nich ogólnie. A za tydzień powiemy sobie o procesji wejścia, o ile się nie mylę.
Dobrze. Tyle na dzisiaj. Pozdrawiam Was serdecznie i jesiennie. Zobaczcie, jakie z tyłu piękne liście. Chyba to są liście dębu. Jeżeli nie, to proszę mnie poprawić. Tak mi się zdaje. Tak, oazowicze mi przynieśli. Szczęść Boże! Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus!
/spisał MT/